Lợi thế cho sầu riêng Việt Nam

23/11/2022 10:52

Dù mới chỉ chính thức được xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc từ tháng 9 vừa qua nhưng sầu riêng Việt Nam đang làm các nhà sản xuất tại Thái Lan lo ngại vì đe dọa đến vị thế độc tôn của trái cây này tại thị trường nhập khẩu lớn nhất thế giới.

Mỗi quả sầu riêng xuất khẩu sẽ được đo kích thước, trọng lượng và làm sạch trước khi đóng thùng tại Đắk Lắk - Ảnh: HOÀNG GIA

Lượng đơn hàng mà các nhà nhập khẩu Trung Quốc đặt hàng doanh nghiệp Việt lớn gấp đôi sản lượng cả nước khiến giá sầu riêng tăng mạnh. Nhiều nông dân và doanh nghiệp đang chạy đua đầu tư vùng trồng và hệ thống lại quy trình canh tác để đáp ứng yêu cầu của thị trường khổng lồ này.

Nông dân phấn khởi, quyết làm ăn lớn

Ngày 22-11, giá sầu riêng cắt tại vườn là 65.000 - 75.000 đồng/kg và nhà vườn rất phấn khởi bởi với mức giá hiện tại, sau khi trừ các chi phí nhà vườn đang có lãi. Mức giá này cao hơn khoảng 20% so với cách đây hai tháng và tăng gấp 3 lần so với cùng kỳ năm trước.

Có mặt tại vườn sầu riêng ở huyện Cai Lậy, tỉnh Tiền Giang, ông Bảy Mừng cho biết gia đình ông vừa cắt xong 5 tấn sầu riêng. "Với những trái đạt chuẩn tôi bán 75.000 đồng/kg, hàng loại 2 - 3 là 65.000 đồng/kg. Thu về hơn 300 triệu đồng", ông Bảy Mừng nói.

Theo Sở NN&PTNT Tiền Giang, sầu riêng tăng giá mạnh phần lớn nhờ việc xuất khẩu chính ngạch sang thị trường Trung Quốc được khai thông.

Để tận dụng được thị trường này, sở đề nghị người dân nâng cao chất lượng sản phẩm, chú trọng áp dụng đồng bộ kỹ thuật thâm canh. Ngành nông nghiệp tập trung tập huấn chuyển giao kỹ thuật canh tác cho người dân...

Tiền Giang cũng đang xây dựng vùng chuyên canh sầu riêng có tổng diện tích trên 17.000ha, tập trung tại các huyện Cai Lậy, Cái Bè, thị xã Cai Lậy... Tại Tiền Giang có khoảng 100ha sầu riêng đã được cấp mã số vùng trồng.

Còn tại Tây Nguyên, ông Phạm Anh Tuấn, chủ tịch Hợp tác xã (HTX) trái cây Krông Pắk (Đắk Lắk), cho biết hiện HTX có trên 1.000ha sầu riêng với sản lượng khoảng 20.000 tấn được cấp mã vùng trồng (16 mã).

Nhưng năm 2022 khi được xuất khẩu sầu riêng chính ngạch thì vụ mùa đã hết, nhiều người đặt vấn đề mua quota nhưng HTX không hám lợi, quyết đóng mã để bảo vệ bà con. Bên cạnh đó, HTX và địa phương phải quản lý chặt mã vùng trồng để ngăn độn hàng đổi mã, làm mất uy tín.

"Xin được một mã vùng trồng là rất khó nên không thể tham lợi nhỏ mà bỏ mâm to. Đến năm sau, khi chọn mua họ cũng sẽ ưu tiên hơn đối với sầu riêng có mã vùng trồng khác, từ đó giá sẽ tự tăng lên, người nông dân hưởng lợi", ông Tuấn phân tích.

Nông dân huyện Krông Pắk, Đắk Lắk, thu hoạch sầu riêng đưa đến các điểm thu mua, xuất khẩu - Ảnh: THẾ THẾ

Trung Quốc đặt lượng hàng "khủng"

Ông Vũ Ngọc Huy, phó tổng giám đốc Công ty CP thương mại xuất nhập khẩu Dũng Thái Sơn, tiết lộ khi xuất khẩu container sầu riêng chính ngạch đầu tiên sang Trung Quốc, doanh nghiệp nhận được đơn hàng xuất khẩu 500.000 tấn sầu riêng.

Nhưng vùng trồng được cấp mã số hiện nay chưa đáp ứng đủ lượng hàng, doanh nghiệp đang phấn đấu mở rộng vùng trồng sầu riêng được cấp mã số từ 3.000 - 5.000ha để tăng lượng hàng cung cấp cho thị trường 1,4 tỉ dân này.

Theo Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NN&PTNT), sau khi ký chính thức nghị định thư, các doanh nghiệp đăng ký nhu cầu xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc lên tới 1,3 triệu tấn/năm, gấp đôi khả năng cung ứng (hiện sản lượng 670.000 tấn/năm) của Việt Nam hiện nay.

Từ tháng 9 tới nay, khoảng 30.000 tấn sầu riêng Việt Nam xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc.

Trả lời báo chí Việt Nam, ông Lâm Long Đức, tổng giám đốc Công ty chuỗi cung ứng toàn cầu Việt Hải (Trung Quốc), cho biết phụ nữ Trung Quốc cực kỳ thích sầu riêng bởi vị ngọt và độ ngon của nó.

"Tôi đã đi đến Đắk Lắk, nếm thử sầu riêng của nhiều vùng trồng, tôi mong càng ngày có nhiều sầu riêng từ Việt Nam sang Trung Quốc", ông Đức chia sẻ và nhấn mạnh Việt Nam là một thị trường mới đối với Trung Quốc nên cần thời gian để người dân thích nghi, đánh giá.

Người dân Việt Nam trồng sầu riêng hãy chinh phục thị trường Trung Quốc bằng chất lượng trái sầu riêng.

Ông Nguyễn Đình Tùng, tổng giám đốc Công ty Vina T&T, thông tin công ty đang phát triển vùng trồng, không xa sẽ có sầu riêng xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc.

Ông Tùng nhìn nhận Việt Nam có lợi thế thổ nhưỡng, vị trí địa lý nên tiềm năng, chất lượng sầu riêng xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc sẽ cạnh tranh tốt hơn sầu riêng của Thái Lan, nước xuất khẩu sầu riêng lớn nhất vào Trung Quốc.

"Về vị trí địa lý, so với Thái Lan, nước ta sang Trung Quốc gần hơn, kéo theo vận chuyển gần hơn, thay vì chỉ mất bốn ngày thì Thái Lan mất đến bảy ngày. Thời gian vận chuyển ảnh hưởng chất lượng quả. Đó là chưa kể đất đai khí hậu... thuận lợi với cây trồng này.

Tuy nhiên, tiềm năng bấy nhiêu thôi chưa đủ, mà cần kết hợp với khả năng tổ chức, phân phối duy trì chất lượng, phải làm ăn tốt, bài bản thì mới có tiềm năng bền vững", ông Tùng nói.

Sầu riêng trên đường Nguyễn Tri Phương, quận 5, TP.HCM, chiều 22- 11 - Ảnh: TỰ TRUNG

Nhiều lợi thế vượt qua Thái Lan

Năm 2021, nhập khẩu sầu riêng tươi của Trung Quốc tăng 42,7% so với cùng kỳ năm trước với khoảng 820.000 tấn, giá trị nhập khoảng 4,2 tỉ USD - mức cao lịch sử. Thái Lan đang là nước xuất khẩu sầu riêng lớn nhất sang thị trường Trung Quốc.

Dù đi sau nhưng các chuyên gia cho rằng nếu tận dụng tốt lợi thế và tổ chức sản xuất chuyên nghiệp, bài bản thì ngành sầu riêng Việt Nam hoàn toàn có thể tăng thị phần, tiến tới vượt Thái Lan và chiếm lĩnh thị trường Trung Quốc.

Ông Đặng Phúc Nguyên, tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam (Vinafruits), đánh giá Trung Quốc là thị trường tiêu thụ sầu riêng lớn nhất thế giới. Dù đi sau Thái Lan nhưng sầu riêng Việt Nam vẫn có lợi thế để chiếm lĩnh thị trường Trung Quốc.

Đó là Việt Nam có vị trí giáp Trung Quốc nên chỉ mất từ 1,5 - 2 ngày là có thể đưa hàng đến chợ ở Trung Quốc. Thời gian vận chuyển ngắn, chi phí thấp giúp sầu riêng Việt Nam cạnh tranh tốt hơn với sản phẩm các nước.

Trong một vài năm tới khi có nhiều mã số vùng trồng và đóng gói được cấp phép có thể tạo thành một "làn sóng" trên thị trường Trung Quốc.

Với kinh nghiệm hơn 20 năm xuất khẩu nông sản qua Trung Quốc, bà Nguyễn Thị Thành Thực, chủ tịch Công ty CP Bagico (Bắc Giang), cho biết Việt Nam có lợi thế về giao thông, logistics hơn Thái Lan khi xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc.

Đây là lợi thế lớn khi người Trung Quốc thích ăn sầu riêng tươi. "Nếu vận chuyển bằng đường bộ thì Việt Nam sẽ nhanh hơn Thái Lan ít nhất một ngày, ngoài ra sầu riêng Việt Nam sẽ chín già hơn, tươi hơn so với hàng Thái", bà Thực chia sẻ.

Hơn nữa sầu riêng Việt Nam có thể cho thu hoạch 9 - 10 tháng/năm, còn Thái Lan chỉ có thể cho thu hoạch rộ 4 - 6 tháng/năm.

Ông Đặng Phúc Nguyên nhấn mạnh chuyện vượt qua Thái Lan ở thị trường Trung Quốc của trái sầu riêng là điều hoàn toàn có khả năng. Tuy nhiên các nhà vườn, doanh nghiệp phải tuân thủ nghiêm các quy định của thị trường, nỗ lực phát triển diện tích vùng trồng và cơ sở đóng gói được cấp mã số.

Ngược lại, Thái Lan cũng không ở yên để Việt Nam vượt qua khi họ đang tạo ra nhiều giống mới chất lượng cao và đi vào chế biến.

"Vừa rồi tôi qua Thái Lan, họ có sản phẩm sầu riêng đóng hộp ăn liền giống như các hộp sữa chua của chúng ta, rất tiện dụng và giá cả hợp lý. Đây là những điều mà Việt Nam cũng phải nghiên cứu phát triển", ông Nguyên nói.

Còn nhiều việc phải làm

Theo bà Nguyễn Thị Thành Thực, hiện nay Việt Nam có nhiều lợi thế so với Thái Lan nhưng chúng ta vẫn có điểm yếu đó là chưa có chiến lược truyền thông cho trái sầu riêng. Ví dụ như khi xuất khẩu sang châu Âu, họ thích ăn sầu riêng Ri6 Việt Nam hơn Monthong của Thái Lan.

"Việt Nam đang thua người Thái tính chuyên nghiệp và quy mô sản xuất. Ở những vùng chuyên canh trồng sầu riêng của Thái Lan, chất lượng, mẫu mã sầu riêng rất đẹp, chỉn chu", bà Thực chia sẻ.

Sẽ có thêm hàng ngàn hecta có mã vùng trồng

Ông Nguyễn Hắc Hiển, phó chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Đắk Lắk, cho biết diện tích sầu riêng của tỉnh là hơn 15.000ha, chiếm hơn 17,6% cả nước.

Hiện Tổng cục Hải Quan Trung Quốc đã phê duyệt 76 mã (51 mã vùng trồng và 25 mã cơ sở đóng gói) cho Việt Nam thì Đắk Lắk có 23 mã vùng trồng với gần 1.500ha và 4 mã cơ sở đóng gói.

Cũng theo ông Hiển, đến nay toàn tỉnh đã có gần 1.500ha được cấp mã vùng trồng và đang hoàn thiện thủ tục để được cấp thêm 1.500ha, nâng tổng diện tích sầu riêng xuất khẩu chính ngạch năm 2023 của Đắk Lắk là 3.000ha. Có khoảng 3.500ha đang lập thủ tục, chờ phê duyệt.